Trước đây, suy thận mạn tính được coi là bệnh của người già. Tuy nhiên, hiện nay, độ tuổi người mắc căn bệnh nguy hiểm này ngày càng trẻ hóa, tạo ra mối đe dọa đối với sức khỏe cộng đồng.
Bệnh nhân chạy thận tại cơ sở An Đồng, thuộc Bệnh viện Việt Tiệp
Tỷ lệ bệnh nhân trẻ tuổi gia tăng
Theo thống kê mới nhất của Bộ Y tế, cả nước hiện có trên 10 triệu người mắc bệnh thận mạn tính, trong đó khoảng 26.000 bệnh nhân đã bước vào giai đoạn cuối, cần lọc máu định kỳ hoặc ghép thận để duy trì sự sống. Đáng lo ngại hơn, tỷ lệ người trẻ mắc bệnh chiếm một tỷ lệ không nhỏ và có chiều hướng ngày càng gia tăng.
Tại Hải Phòng, hiện có 13 cơ sở y tế có chuyên khoa về bệnh thận, tổ chức hoạt động chạy thận nhân tạo để lọc máu cho bệnh nhân. Qua khảo sát tại một số đơn vị trên, tỷ lệ người suy thận mạn tính trong độ tuổi từ 40 trở xuống khá lớn, có dấu hiệu gia tăng theo thời gian. Có những người mắc bệnh khi còn rất trẻ, mới ở độ tuổi 20.
Khoa Thận nhân tạo cơ sở An Đồng, Bệnh viện Hữu nghị Việt Tiệp hiện có 31 máy chạy thận nhân tạo, thực hiện điều trị cho gần 150 bệnh nhân. Bác sĩ chuyên khoa II Bùi Thị Thu Hằng, Trưởng khoa Thận nhân tạo thông tin, gần đây tỷ lệ bệnh nhân trẻ tuổi có xu hướng gia tăng, tập trung nhiều hơn ở nam giới. Qua thống kê, số bệnh nhân đang điều trị tại khoa có độ tuổi từ 40 tuổi trở xuống chiếm khoảng 32%, con số này rất đáng lo ngại.
Hiện nay, Trung tâm Y tế Ninh Giang có 14 máy chạy thận nhân tạo, phục vụ lọc máu chu kỳ cho 80 người bệnh. Trong số này, có khoảng 18,2% bệnh nhân từ 40 tuổi trở xuống. Do số bệnh nhân đông, các máy chạy thận nhân tạo của trung tâm phải hoạt động liên tục. Dự kiến trong năm nay, trung tâm sẽ bổ sung thêm 4 máy chạy thận nhân tạo để đáp ứng nhu cầu điều trị của người bệnh.
Tương tự, Khoa Thận - Thận nhân tạo, Bệnh viện Đa khoa Hải Dương hiện có 213 bệnh nhân điều trị. Tại đây, tỷ lệ bệnh nhân từ 40 tuổi trở xuống phải lọc máu bằng phương pháp thận nhân tạo chu kỳ chiếm gần 11%. Theo các bác sĩ tại khoa, tỷ lệ bệnh nhân suy thận mạn tính, trong đó có nhiều người trẻ, tăng lên trong thời gian gần đây khiến cho các máy chạy thận nhân tạo của khoa luôn trong tình trạng phải hoạt động hết công suất. Có thời điểm, khoa phải bố trí chạy thận 4 ca/ngày, chỉ có thể kết thúc vào lúc đêm muộn, gây mệt mỏi cho cả người bệnh và nhân viên y tế.
Phát hiện bệnh muộn, gánh nặng dai dẳng
Suy thận là một căn bệnh rất nguy hiểm, có thể đe dọa tính mạng nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), 10% dân số thế giới đang phải đối mặt với các bệnh lý về thận và mỗi năm, bệnh lý này cướp đi mạng sống của 5 - 10 triệu người.
Suy thận ở giới trẻ không chỉ ảnh hưởng nghiêm trọng đến thể chất và chất lượng sống, nó còn là gánh nặng nặng nề về kinh tế với gia đình người bệnh và toàn xã hội. Tuy nhiên, thực tế đáng buồn hiện nay là phần lớn người trẻ khi phát hiện mắc suy thận đều ở vào giai đoạn muộn, phải điều trị can thiệp sâu.
Anh N.V.D. ở phường Chu Văn An (thành phố Hải Phòng) năm nay 34 tuổi. Năm 2020, khi thấy người thường xuyên mệt mỏi, chán ăn, anh D. đi khám thì phát hiện bị suy thận mạn tính giai đoạn 5 – giai đoạn được chẩn đoán nặng nhất của căn bệnh này. Anh D. buộc phải chạy thận nhân tạo định kỳ để duy trì sức khỏe. Đến nay, dù đã được ghép thận, sức khỏe khá ổn định nhưng anh D. vẫn phải theo dõi thường xuyên và dùng thuốc định kỳ hằng tháng, ảnh hưởng không nhỏ đến chất lượng cuộc sống.
Bác sĩ chuyên khoa II Bùi Thị Thu Hằng, Trưởng khoa Thận nhân tạo cơ sở An Đồng, Bệnh viện Hữu nghị Việt Tiệp thông tin thêm, đa số người trẻ tuổi phát hiện bệnh đã ở giai đoạn cuối do các giai đoạn đầu của bệnh biểu hiện rất lu mờ nên dễ bị bỏ qua, đặc biệt đối với người trẻ còn mang tâm lý chủ quan, ít quan tâm đến những biểu hiện bất thường của cơ thể. Khi đã ở vào giai đoạn nặng thì buộc bệnh nhân phải lọc máu định kỳ hoặc ghép thận – những phương án điều trị đắt đỏ và kéo dài.
Gần đây, Khoa Thận nhân tạo cơ sở An Đồng, Bệnh viện Hữu nghị Việt Tiệp tiếp nhận một nam bệnh nhân trẻ tuổi mắc bệnh sau 5 năm sang Hàn Quốc lao động. Trước khi đi làm việc ở nước ngoài, người này đã được kiểm tra sức khỏe rất kỹ, không phát hiện biểu hiện của bệnh suy thận. Tuy nhiên, sau 5 năm làm việc ở nước ngoài không được kiểm tra sức khỏe thường xuyên, anh này đã không biết mình mắc bệnh từ khi nào. Trở về Việt Nam, anh không tham gia bảo hiểm y tế ngay nên khi phát hiện mắc bệnh giai đoạn cuối, phải điều trị bằng phương pháp chạy thận nhân tạo, chi phí tốn kém từ 8 - 10 triệu đồng/tháng.
Có nhiều nguyên nhân dẫn đến suy thận mạn tính. Trong đó, tỷ lệ bệnh nhân trẻ tuổi gia tăng chủ yếu do mắc viêm cầu thận, hội chứng thận hư, sự trẻ hóa của các bệnh như tăng huyết áp, đái tháo đường ảnh hưởng đến thận. Bên cạnh đó, hiện nay không ít người trẻ có lối sống thiếu lành mạnh như hay thức khuya, ăn đồ ăn chế biến sẵn nhiều hóa chất bảo quản, lạm dụng các loại đồ uống, ít vận động thể lực… cũng gián tiếp gây ra căn bệnh nguy hiểm này.
Theo bác sĩ chuyên khoa II Trịnh Đình Toán, Phó Giám đốc Trung tâm Y tế Ninh Giang, để hạn chế mắc suy thận, người trẻ cần đặc biệt chú ý kiểm tra sức khỏe định kỳ; bỏ thói quen dùng thuốc không có chỉ định của bác sĩ, đặc biệt là một số loại thuốc gây độc cho thận; nên tránh những thói quen sinh hoạt thiếu lành mạnh như: ăn mặn, uống không đủ nước, hút thuốc, uống nhiều rượu bia, thức khuya, ít vận động, ăn nhiều đồ ăn chế biến sẵn, đồ ăn có nhiều đường, giàu đạm, tránh nhịn tiểu…