Các bệnh thường gặp ở người cao tuổi vào mùa đông: Phòng bệnh hơn chữa bệnh
Mỗi khi mùa đông đến, nhiệt độ hạ thấp, độ ẩm giảm và thời tiết thay đổi thất thường, sức khỏe của người cao tuổi lại đứng trước nhiều thử thách. Đây là giai đoạn các bệnh mạn tính dễ tái phát, bệnh mới dễ khởi phát và biến chứng thường nặng hơn so với người trẻ. Việc hiểu rõ các bệnh thường gặp và chủ động phòng ngừa có vai trò rất quan trọng để giúp người cao tuổi vượt qua mùa lạnh an toàn, khỏe mạnh.
Khi tuổi càng cao hệ miễn dịch tự nhiên của cơ thể suy yếu, khả năng thích nghi với sự thay đổi thời tiết giảm dần. Sự co mạch khi trời lạnh khiến lưu lượng máu đến các cơ quan bị hạn chế, từ đó làm tăng nguy cơ mắc các bệnh tim mạch, hô hấp và xương khớp. Ngoài ra, thói quen ít vận động trong mùa lạnh, ăn uống thất thường và tâm lý ngại ra ngoài khiến người cao tuổi dễ rơi vào tình trạng sức đề kháng kém.
Khi trời lạnh, các mạch máu có xu hướng co lại để giữ nhiệt, khiến huyết áp tăng cao. Đây chính là nguyên nhân khiến các bệnh lý tim mạch như tăng huyết áp, thiếu máu cơ tim, đột quỵ, nhồi máu cơ tim… dễ xảy ra hơn. Với những người đã có tiền sử bệnh tim, chỉ cần một đợt lạnh đột ngột hoặc gắng sức nhẹ cũng có thể dẫn tới biến chứng nghiêm trọng.
Hệ hô hấp của người cao tuổi thường yếu hơn, niêm mạc mũi họng khô và kém đàn hồi, khiến họ dễ bị viêm phế quản, viêm phổi, hen phế quản và cảm cúm mùa. Nhiệt độ thấp cũng làm suy giảm khả năng tự làm sạch đường hô hấp, tạo điều kiện cho vi khuẩn và virus phát triển. Khi xuất hiện các triệu chứng như ho kéo dài, khó thở, sốt hoặc đau ngực, người cao tuổi cần được đưa đến cơ sở y tế ngay, tránh tự ý dùng thuốc hoặc để bệnh chuyển biến nặng.
Mùa đông là thời điểm các bệnh viêm khớp, thoái hóa khớp, đau lưng, đau vai gáy trở nên phổ biến hơn. Thời tiết lạnh khiến máu lưu thông kém, dịch khớp giảm tiết, cơ và dây chằng bị co cứng, gây đau nhức và hạn chế vận động.
Trong mùa lạnh, cơ thể cần nhiều năng lượng hơn để giữ ấm, khiến nhiều người có xu hướng ăn nhiều hơn, đặc biệt là đồ ăn nhiều đường và chất béo. Điều này khiến bệnh tiểu đường và rối loạn mỡ máu dễ mất kiểm soát. Thêm vào đó, việc ít vận động khiến lượng đường trong máu tăng nhanh hơn bình thường.
Người cao tuổi bị tiểu đường cần duy trì chế độ ăn cân bằng, hạn chế tinh bột nhanh (như cơm trắng, bánh kẹo), ăn nhiều rau xanh, uống đủ nước ấm và tập luyện đều đặn. Cần kiểm tra đường huyết thường xuyên và không tự ý bỏ thuốc dù thấy khỏe hơn.
Giữ ấm cơ thể
Mặc đủ ấm ngay cả khi ở nhà và khi ra ngoài bằng áo len, dạ, áo khoác, khăn quàng cổ, mũ len, đi tất dày. Mặc đủ ấm giúp cơ thể tránh được sự mất nhiệt khi trời lạnh. Có thể dùng khăn len che mũi, miệng nếu phải đi ra ngoài trời có gió lạnh để tránh hít thở không khí lạnh và khô dễ bị viêm mũi họng, thậm chí viêm phế quản, viêm phổi, bệnh phổi mạn tính… Mặc ấm càng cần thiết đối với một số người bị chứng dị ứng do lạnh: mẩn ngứa, hắt hơi, chảy nước mũi, khó thở kiểu hen. Tránh thay đổi nhiệt độ đột ngột. Nếu không có việc cần thiết, nên tránh đi ra ngoài trời lạnh. Cửa ra vào và cửa sổ phải có kính che gió hoặc rèm che. Bởi việc thay đổi nhiệt độ đột ngột sẽ khiên xảy ra nguy hiểm như bị tai biến, nhồi máu cơ tim...hết sức nguy hiểm.
Ăn đủ chất
Ăn đủ các thực phẩm giàu chất bột đường, chất đạm, đặc biệt là chất béo giúp cơ thể sinh năng lượng chống rét. Nên ăn thức ăn nấu chín kỹ, mềm, dễ tiêu, số lượng ít nhưng chất lượng phải đảm bảo như súp, cháo thịt, các món hầm… Chia thành nhiều bữa nhỏ, không nên dồn ép vào 1-2 bữa trong ngày sẽ làm cơ thể người già khó hấp thu. Buổi sáng và trưa nên ăn thức ăn giàu năng lượng và bữa tối ăn nhẹ nhàng hơn kèm theo chút hoa quả. Tránh ăn quá no, uống quá nhiều vào bữa tối để không mất ngủ. Tuyệt đối không dùng rượu để làm ấm cơ thể vì sẽ gây dãn mạch, khi tiếp xúc với trời lạnh rất nguy hiểm.
Tập luyện đều đặn
Tập luyện đều đặn nhẹ nhàng giúp cho cơ thể giữ được khối lượng cơ, cơ không bị teo, nhão; giúp cho khí huyết lưu thông, tinh thần sảng khoái; củng cố và tăng cường sự hoạt động của hệ tim mạch, hô hấp; giảm đường huyết; giảm mỡ máu; ăn uống chóng tiêu và giúp cho cơ thể tăng khả năng chịu lạnh. Khi tập thể dục cũng phải chọn chỗ kín gió, ấm áp, thậm chí có thể tập ngay trong nhà khi thời tiết quá lạnh. Người già nên chú ý chỉ tập luyện sao cho vừa sức và không nên cố tập khi thời tiết quá lạnh.
Phạm Hậu